กำแพงพระนคร คัมภีร์แห่งชัยชนะ

คำนำ

เมืองกำแพงเพชรมีประวัติศาสตร์อันยาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัย โบราณสถานที่ยังคงหลงเหลืออยู่ในปัจจุบันล้วนเป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงความเจริญรุ่งเรืองในอดีตได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะกำแพงเมืองที่มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าล้อมรอบตัวเมือง มีความยาวด้านละประมาณ 1.5 กิโลเมตร และมีความสูงราว 5 เมตร กำแพงเมืองสร้างขึ้นในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไท ซึ่งเป็นช่วงเดียวกับกำแพงเมืองสุโขทัย

กำแพงเมืองกำแพงเพชร

กำแพงเมืองกำแพงเพชรมีความยาวตลอดแนวประมาณ 6 กิโลเมตร มีประตูเมือง 4 ด้าน ด้านทิศเหนือเรียกว่าประตูชัย ด้านทิศใต้เรียกว่าประตูท่าช้าง ด้านทิศตะวันออกเรียกว่าประตูอ้อ และด้านทิศตะวันตกเรียกว่าประตูผึ้ง บริเวณกำแพงเมืองบางช่วงยังปรากฏซากอาคารที่ใช้สำหรับเป็นที่ประชุมและพักอาศัยของเจ้าเมือง สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่งของกำแพงเมืองกำแพงเพชรคือ มีการซ่อมแซมและบูรณะในหลายยุคหลายสมัย โดยเฉพาะในสมัยอยุธยา

ในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้นนั้น เมืองกำแพงเพชรเป็นหัวเมืองหน้าด่านที่สำคัญทางทิศเหนือ ในสมัยรัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจึงมีการซ่อมแซมกำแพงเมืองและป้อมปราการบริเวณหัวมุมกำแพงทั้ง 4 ด้าน รวมถึงการสร้างใบเสมาจำลอง 4 ใบที่บริเวณประตูเมืองทิศตะวันออกและทิศตะวันตก ประตูเมืองทั้ง 4 แห่งนี้มีการสร้างซุ้มประตูโค้งแบบมนรูปครึ่งวงกลม ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับซุ้มประตูเมืองพระนครศรีอยุธยา นอกจากนี้ยังมีการสร้างปรางค์กำแพงเมืองที่บริเวณมุมกำแพงอีกด้วย

ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ได้มีการบูรณะกำแพงเมืองกำแพงเพชรครั้งใหญ่ รวมถึงการสร้างกำแพงเมืองชั้นในที่เรียกว่า "กำแพงพระนคร" ซึ่งเป็นสิ่งที่แสดงถึงความสำคัญของเมืองกำแพงเพชรในสมัยนั้น

กำแพงพระนคร

กำแพงพระนครเป็นกำแพงเมืองชั้นในที่สร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดยมีขนาดความยาวประมาณ 1 กิโลเมตร กว้างประมาณ 800 เมตร และมีความสูงประมาณ 5 เมตร กำแพงพระนครสร้างขึ้นบริเวณใจกลางตัวเมืองกำแพงเพชร ปัจจุบันยังคงหลงเหลือให้เห็นเฉพาะทางด้านทิศเหนือและทิศใต้ บริเวณกำแพงเมืองด้านทิศใต้มีประตูเมืองที่เรียกว่า "ประตูพระนคร"

กำแพงพระนครเป็นสิ่งที่แสดงถึงความสำคัญของเมืองกำแพงเพชรในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นถึงความรู้ความสามารถของช่างในสมัยนั้นด้วย กำแพงพระนครสร้างขึ้นด้วยอิฐดินเผาขนาดใหญ่ โดยมีการผสมหินกลมลงในเนื้ออิฐเพื่อให้มีความแข็งแรงและทนทาน กำแพงพระนครจึงเป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงความเจริญรุ่งเรืองของเมืองกำแพงเพชรในอดีต

ความสำคัญของกำแพงเมืองกำแพงเพชร

กำแพงเมืองกำแพงเพชรมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะกำแพงพระนครซึ่งเป็นกำแพงเมืองชั้นในที่สร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช กำแพงเมืองกำแพงเพชรเป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงความเจริญรุ่งเรืองของเมืองกำแพงเพชรในอดีต รวมถึงความรู้ความสามารถของช่างในสมัยนั้นด้วย นอกจากนี้กำแพงเมืองกำแพงเพชรยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดกำแพงเพชรด้วย

ตารางสรุปข้อมูล

กลยุทธ์ที่มีประสิทธิภาพ

ในการสร้างกำแพงเมืองกำแพงเพชรและกำแพงพระนครนั้น ช่างในสมัยนั้นได้ใช้กลยุทธ์ต่างๆ เพื่อให้กำแพงเมืองมีความแข็งแรงและทนทาน ได้แก่

• การใช้อิฐดินเผาขนาดใหญ่
• การผสมหินกลมลงในเนื้ออิฐ
• การสร้างกำแพงเมืองเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า
• การเสริมมุมกำแพงด้วยป้อมปราการ
• การสร้างคูเมืองที่อยู่ด้านนอกกำแพงเมือง

เคล็ดลับและเทคนิค

• การผสมหินกลมลงในเนื้ออิฐจะช่วยเพิ่มความแข็งแรงและทนทานของกำแพงเมือง
• การสร้างกำแพงเมืองเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าจะทำให้กำแพงเมืองมีความมั่นคงมากขึ้น
• การเสริมมุมกำแพงด้วยป้อมปราการจะช่วยป้องกันการโจมตีจากศัตรูได้ดียิ่งขึ้น
• การสร้างคูเมืองที่อยู่ด้านนอกกำแพงเมืองจะช่วยป้องกันการโจมตีจากศัตรูได้อีกชั้นหนึ่ง

เรื่องราวที่น่าสนใจ

• มีเรื่องเล่าว่าในสมัยโบราณ มีช่างผู้หนึ่งที่ได้รับมอบหมายให้สร้างกำแพงพระนคร ช่างผู้นั้นมีความชำนาญในการสร้างกำแพงเมืองเป็นอย่างมาก เขาได้ใช้กลยุทธ์ต่างๆ เพื่อให้กำแพงเมืองมีความแข็งแรงและทนทานที่สุด เมื่อกำแพงพระนครสร้างเสร็จสมบูรณ์ ช่างผู้นั้นได้ปีนขึ้นไปบนกำแพงและตะโกนท้าทายไปยังศัตรูว่า "ใครก็ตามที่คิดจะโจมตีเมืองกำแพงเพชร จงลองมาดูซิว่ากำแพงพระนครที่ข้าสร้างขึ้นนั้นแข็งแรงเพียงใด"
• มีอีกเรื่องเล่าว่าในสมัยกรุงศรีอยุธยา มีแม่ทัพคนหนึ่งชื่อว่า "พระยาจักรี" ได้ยกทัพมาตีเมืองกำแพงเพชร แต่ไม่สามารถตีเมืองได้ เนื่องจากกำแพงเมืองกำแพงเพชรมีความแข็งแรงและทนทานมาก พระยาจักรีจึงสั่งให้ทหารขุดอุโมงค์เข้าไปในกำแพงเมือง แต่ก็ไม่สำเร็จ เนื่องจากช่างในสมัยนั้นได้ใช้กลยุทธ์ต่างๆ เพื่อให้กำแพงเมืองมีความแข็งแรงและทนทานมากที่สุด
• ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติคนหนึ่งชื่อว่า "เฮนรี มัวร์" ได้เดินทางมาเที่ยวเมืองกำแพงเพชร เขาได้เขียนถึงกำแพงเมืองกำแพงเพชรว่า "กำแพงเมืองกำแพงเพชรเป็นสิ่งที่น่าทึ่งมาก ฉันไม่เคยเห็นกำแพงเมืองใดที่แข็งแรงและทนทานเท่ากำแพงเมืองกำแพงเพชรมาก่อน"

ข้อผิดพลาดที่ควรหลีกเลี่ยง

• อย่าใช้อิฐดินเผาที่มีขนาดเล็กเกินไป
• อย่าผสมหินกลมลงในเนื้ออิฐมากเกินไป
• อย่าสร้างกำแพงเมืองเป็นรูปทรงที่ไม่เป็นสัดส่วน
• อย่าเสริมมุมกำแพงด้วยป้อมปราการน้อยเกินไป
• อย่าสร้างคูเมืองที่อยู่ด้านนอกกำแพงเมืองแคบเกินไป

บทสรุป

กำแพงเมืองกำแพงเพชรและกำแพงพระนครเป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงความเจริญรุ่งเรือง